Τα παγανά

«Τα παγανά» του Στράτη Μυριβήλη.

«Εμπαινε το Δωδεκάμερο κι ως που να φωτιστούν τα νερά, όλοι τους μικροί και μεγάλοι να περιμένουν κάθε βράδι τα Παγανά. Γιατί οι καλικάντζαροι ανεβαίνουν τη νύχτα των Χριστουγέννων στον απάνω-κόσμο. Παίρνουν την άδεια από το Χριστό και βγαίνουν για να δουν τη χαρά της γης και να σκάσουν από το κακό τους. (…) Ετσι που ήταν ασυνήθιστοι στο φως, όλη μέρα παραμόνευαν κρυμμένοι στα φαράγγια, στις λυκοφωλιές και στους νερόμυλους. Ομως μόλις βράδιαζε ξεχύνονταν στους δρόμους και στα σπίτια. (…) Ηταν παίδεμα για τις νοικοκυρές. Κατουρούσαν κι έσβηναν τις φωτιές, τσάκιζαν τα κανάτια, σκόρπαγαν τη στάχτη και μαγάριζαν τα φαγώσιμα, κατουρούσαν τ’ αλεύρια και τα παστρικά ρούχα.

Μα ήταν κι άλλος λόγος που τους ξαμολούσε η Θεία Χάρη. Εκεί στα τάρταρα που βρυάζουν μαντρακωμένοι είναι ριζωμένο το Δέντρο της Γης. (…) Ανεβαίνει όρθιος ο κορμός του που κρατά ψηλά στα κλωνιά καρπό μοναδικό, τούτη τη Γης που κατοικούμε.

Οι καλικάντζαροι το ξέρουν, ξύνουνται πάνω στη φλούδα του ολοχρονίς και άλλο δεν κάνουν παρά να το ροκανίζουν με τα σκυλόδοντά τους. (…) Και κει που το δέντρο κοντολογά πια να φαγωθεί –λίγο θέλει και θα ραΐσει η κολόνα του– ακούγεται ο μεγάλος αχός από τις Χριστουγεννιάτικες καμπάνες. (…) Είναι η άγια νύχτα που όλα τα Παγανά χαίρονται το λεύτερο ν’ ανεβούνε στο φως, να δουν τα εγκόσμια.

Ξετρελαμένα από το μεγάλο μαντάτο αφήνουν στη μέση το δέντρο και χιμούν κατά τον Απάνω-Κόσμο. (…) Δώδεκα μέρες έχουν το λεύτερο να χαρούν τον Απάνω-Κόσμο και μόλις φωτιστούν τα νερά τρυπώνουν και χάνονται πίσω στης Γης τ’ άνταφα.

Εκεί ρίχνουνται πάλι με μανία στο Δέντρο της Γης, όμως σ’ αυτό το αναμεταξύ έθρεψε και θέριεψε πάλι ο κορμός του από τη Χάρη του Θεού που όλα τα ζυγιάζει, τα συνταιριάζει και τα ισορροπεί!».